Anlaşmalı Boşanmadan Vazgeçme: Ne Zamana Kadar Mümkündür?

Giriş

Anlaşmalı boşanma, Türk Medeni Kanunu’nun 166/3. maddesinde düzenlenen, tarafların boşanma iradelerini birlikte ortaya koydukları özel bir boşanma türüdür. Ancak uygulamada en çok sorulan sorulardan biri, anlaşmalı boşanmadan vazgeçme/ dönme hakkının ne zamana kadar kullanılabileceğidir. Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi kararları bu konuda net sınırlar çizmiştir.

Anlaşmalı Boşanmadan Vazgeçme Hakkının Zaman Sınırı

Yargıtay içtihatlarına göre, tarafların anlaşmalı boşanmadan vazgeçme hakkı, mahkemece verilen boşanma kararı kesinleşinceye kadar kullanılabilir.

"Anlaşmalı boşanma yönünde oluşan karar kesinleşinceye kadar eşlerin bu yöndeki diğer bir ifadeyle gerek boşanmanın mali sonuçları, gerekse çocukların durumu hususunda kabul edilen düzenlemeleri kapsayan irade beyanından dönmesini engelleyici yasal bir hüküm bulunmamaktadır."

(Yargıtay HGK, E. 2017/1941, K. 2019/475, T. 18.04.2019; Yargıtay 2. HD, E. 2016/20698, K. 2018/8060, T. 25.06.2018)

Bu nedenle anlaşmalı boşanmadan vazgeçme, yargılamanın her aşamasında (hüküm kesinleşmeden önce) mümkündür.

Anlaşmalı Boşanmadan Vazgeçmenin Sonuçları

Taraflardan birinin anlaşmalı boşanmadan vazgeçme iradesini ortaya koyması, davanın sona erdiği anlamına gelmez. Bu durumda:

• Anlaşma bütünüyle geçersiz hale gelir.

• Dava, Türk Medeni Kanunu’nun 166/1-2. fıkraları kapsamında çekişmeli boşanma davasına dönüşür.

Yargıtay 2. HD, E. 2015/14088, K. 2016/5117, T. 16.03.2016 kararında bu durum şu şekilde ifade edilmiştir:

"Anlaşmanın bozulması ile anlaşmalı boşanma hükmü bütünüyle geçersiz hale gelir" ve bu halde anlaşmalı boşanma davasının "'çekişmeli boşanma' (TMK m. 166/1-2) olarak görülmesi gerekir."

Anlaşmalı Boşanmadan Vazgeçme İradesinin Ortaya Konulması

Yargıtay uygulamasına göre, anlaşmalı boşanmadan vazgeçme iradesi farklı şekillerde ortaya konulabilir:

1. Açık Beyan – Taraflardan biri duruşmada ya da yazılı bir dilekçe ile anlaşmadan döndüğünü beyan edebilir (Yargıtay 2. HD, E. 2011/7013, K. 2012/4388, T. 01.03.2012).

2. Kararı Temyiz Etmek – Taraflardan birinin, verilen boşanma kararını temyiz etmesi anlaşmalı boşanmadan vazgeçme iradesi olarak değerlendirilir (Yargıtay 2. HD, E. 2021/8338, K. 2021/7386, T. 19.10.2021).

   
   

Hukuki Temeller: İrade Serbestisi ve Silahların Eşitliği

Anlaşmalı boşanmadan vazgeçme hakkı, kişiye sıkı sıkıya bağlı hakların korunması ve silahların eşitliği ilkesiyle bağlantılıdır.

Yargıtay 2. HD, E. 2008/14866, K. 2009/19947, T. 17.11.2009 kararında şu şekilde vurgulanmıştır:

"Anlaşan taraflardan herbiri bu irade açıklamasından hüküm kesinleşene kadar dönebilir."

Bu yaklaşım, taraflardan birinin irade özgürlüğünü korurken diğerini irade açıklamasına mahkûm etmemek adına önemlidir.

Sonuç

Yargıtay’ın istikrar kazanmış kararları uyarınca, anlaşmalı boşanmadan vazgeçme / dönme hakkı, boşanma kararı kesinleşinceye kadar taraflara tanınmıştır. Bu durumda dava reddedilmez, çekişmeli boşanma davasına dönüşerek devam eder.

Bu yaklaşım, boşanma davalarının kişiye sıkı sıkıya bağlı niteliği, irade serbestisi ve silahların eşitliği ilkeleriyle uyumlu bir çözümdür.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Anlaşmalı boşanmadan ne zamana kadar vazgeçilebilir?

Mahkemece verilen karar kesinleşinceye kadar.

2. Anlaşmadan dönülürse dava sona erer mi?

Hayır, dava çekişmeli boşanma davasına dönüşür.

3. Kararı temyiz etmek anlaşmadan dönmek sayılır mı?

Evet, temyiz anlaşmalı boşanma iradesinden vazgeçme anlamına gelir.

4. Vazgeçme sadece sözlü olarak mı yapılabilir?

Hayır, duruşmada sözlü beyanla veya yazılı dilekçe ile yapılabilir.

Av. Enes ÇETİNKAYA